Дар давоми чор соли ҷанг халқи советӣ беш аз 20 миллион нафарро талаф дод. Ва ин танҳо маълумоти тасдиқшуда аст. Ҳоло бисёре аз манбаъҳо иддао доранд, ки шумори воқеии кушташудагон беш аз 40 миллион нафар аст. Бузургтарин задухӯрди низомӣ дар асри 20 буд. Ҷанги хунинро Германияи фашистӣ бо сардории Адолф Гитлер оғоз намуд. Қушунҳои рейхи севум 22 июни соли 1941 ба хоки СССР ҳуҷум карданд. Ҷанги байни ду давлат дар таърих ҳамчун Ҷанги Бузурги Ватанӣ оғоз шуд. Тоҷикистон он вақт дар ҳайати Иттифоқи Советӣ буд. Дар қаламрави Тоҷикистон амалиёти низомӣ сурат нагирифтааст, вале ҷумҳурӣ мо ба яке аз марказҳои сафарбаркунӣ табдил ёфт.Бояд зикр намоем, ки захми истилогарони фашистӣ ҳанӯз ҳам хуншор аст. Дар он солҳои сахт тамоми мамлакатҳо ба муборизаи зидди душман муттаҳид шуда буданд. Бинобар ин Рӯзи Ғалаба хамчун иди оддӣ не, балки Иди бузургест, ки мазмуни зиёд дорад.Ин рӯзи ёдбуди кушташудагон аст. Ин эҳтиром ба қаҳрамонони зинда аст. Ин ҷашн шодии халқи озодшуда ва як ёдгории абадӣ барои ҷавонон аст. Бояд ҷавонон донанд, ки Ғалабаи бузург бо чӣ арзиш ба даст омадааст. Он мисли ҳар як ҷашни бузург таърих ва анъанаҳои худро дорад. Маҳз 9 май соли 1945 қушунҳои фашистӣ таслим шуданд.Бор нахуст ба ифтихори ин ҳодиса рӯзи 24 июн дар Маскав дар Майдони Сурх, Паради Ғалаба баргузор шуд. Дар парад техникаи ҳарбӣ низ ширкат дошт. Аввалин паради бахшида ба Ғалабаи Бузург ана ҳамин тавр гузашт. Бо вуҷуди ҳама чиз, ин аввалин ҷашни Рӯзи Ғалаба буд.Аз ба охир расидани Ҷанги Бузурги Ватанӣ 79 сол гузашт, вале корнамоии бузурги миллионҳо нафар ҷанговарон дар шуури мардум зинда аст. Бо вуҷуди он ки бештар аз ним аср моро аз ин санаи таърихӣ ҷудо мекунад, он чӣ азобу уқубати кашидаи халқро аз хотира тоза кардан мумкин нест.Ҳудуди 300 ҳазор сокини Тоҷикистон дар ҷабҳаҳои Ҷанги Бузурги Ватанӣ меҷангиданд, ки 92 ҳазор нафари онҳо кушта ё бедарак шудаанд. 65 нафар ба гирифтани унвони Қаҳрамони Иттиҳоди Шӯравӣ, 15 нафар дорандаи пурраи ордени «Шуҳрат» гардиданд, 55 ҳазор нафар бо ордену медалҳо мукофотонида шуданд.Ҷанги Бузурги Ватанӣ, чор соли мудҳиши дуру дарозе, ки аскарҳо ва афсарони ҷавон бо нидои “Ба Пеш” ба ҳуҷум гузаштанд. Зеро онҳо ВАТАНРО аз сидқи дил дӯст доштанд нагузоштанд душман ба Ватан ҳуҷум кунад. Хушбахтона нагузоштанд, ҳаёти як кишвари азимро аз ҳам ҷудо кунанд садҳо офарин мегӯем. Ҷанговарони советӣ сарзамини худ, падару модарон, бародарону хоҳарон, дӯстдухтарони худро қаҳрамонона муҳофизат карданд. Албатта, хеле душвор буд, ҳатто онҳо аз хандак баромадан метарсиданд, зеро ба тири тупҳои зиёд дучор мешуданд, вале ҳамеша ба хатти фронт мерафтанд ва ба чашмони марг рост нигоҳ мекарданд. Онҳо барои озод кардани сарзамини мо аз душманони манфур, ки ногаҳон ба мамлакати мо ҳуҷум карданд, мубориза мебурданд. Дар тули дахсолаҳо Рӯзи Ғалаба, дар баробари он ки иди бузург ва рамзи корнамоии халқи советӣ боқӣ мемонад, дигаргуниҳо ба амал омад. Аниқтараш, чизе тағйир ёфт, аммо чизе ҳамчун арҷгузорӣ ба анъана бетағйир монд. Яъне ҷанговарон, ветеранҳои мо то имрӯз дар ёду хотирҳо боқӣ монданд. Хотиррасон мекунем, ки одам бояд чӣ гуна принципҳои ахлоқӣ дошта бошад ҳам, лекин дар ҳар шароит ба хизмати Ватан содиқ бошем.Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон то ҳанӯз барои собиқадорони Ҷанги Бузурги Ватанӣ, ки дар амалиёти ҷангӣ иштирок намудаанд, ғамхорӣ карда истодааст.«Рӯзи Ғалабаи Иттиҳоди Шӯравӣ дар Ҷанги Бузурги Ватанӣ санаи хеле муҳимест, ки ба мо наздик аст, зеро он рамзи анҷоми ҷанги нафратангези Олмони фашистӣ бар як кишвари сермиллат аст ва аз ин рӯ, мо насли наврасамонро ёд додан лозим меояд, ки қадршиносӣ Ватан бошанд.Ватан то ман сазовори ту бошам,Бароят то шавам арзанда фарзанд.Равам бо роҳи мардони накуят,Бигирам аз хирадмандони ту панд.Албатта, хотираи наслҳоро пос доштан муҳим аст, зеро бидуни гузашта оянда вуҷуд дошта наметавонад. Гузашта аз ин, мутаассифона, ҳар сол бо дард мушоҳида мекунем, ки сафи ветеранҳо чӣ тавр кам мешавад.Вале бояд дар хотир дошт, ки корнамоиҳои каҳрамонони Ҷанги Бузурги Ватаниро бо ҷавонон на танҳо дар арафаи 9 май ё 22 июн, балки дар тамоми даврае, ки раванди таълиму тарбия давом дорад, муҳокима намоем.
ШОИМОВ Э.Ҷ.-н.и.ф.м., дотсент, мудири кафедраи физикаи ҷисмҳои сахти факултети физикаи ДМТ.
СОДИҚОВ Ф.Ҳ.-н.и.ф. м., мудири озмоишгоҳи физикаимуҳитҳои конденсии ба номи профессор Б.Н. Нарзуллоеви ИИТ ДМТ
